Ansible Variables

1. Değişken (Variable) Nedir?

Ansible’da değişkenler, her sunucuda veya her görevde farklı olması gereken değerleri saklar. Aynı Playbook ile 100 farklı sunucuda patch işlemi yapacaksanız, bu 100 sunucunun host ismi, kullanıcı adı, parola veya IP adresi gibi değişen bilgilerini değişkenler aracılığıyla yönetirsiniz. Playbook’u sadece bir kere yazar, değişen kısımları değişken tanımlarıyla (envanter veya var dosyaları) kontrol edersiniz.

---

2. Inventory Dosyasında Değişken Kullanımı

Daha önce inventory (envanter) dosyasında ansible_host, ansible_connection, ansible_ssh_pass vb. değişkenler gördük:

inventory.ini:

[web]
Web1 ansible_host=server1.company.com ansible_connection=ssh ansible_ssh_pass=P@ssW http_port=8081 snmp_port=161-162

[db]
db ansible_host=server2.company.com ansible_connection=winrm ansible_ssh_pass=P@s

Burada Web1 için:

• ansible_host=server1.company.com

• ansible_connection=ssh

• ansible_ssh_pass=P@ssW

• http_port=8081

• snmp_port=161-162 gibi beş değişken tanımlamış olduk.

Not: Sadece Web1 satırında http_port ve snmp_port tanımladığımız için, bu değişkenler yalnızca Web1 adlı host için geçerli olur.

use_inventory_vars.yml:

- name: Demo Playbook using inventory variables
  hosts: web  # "web" grubunu hedefliyoruz
  gather_facts: no  # Örnek olarak hız için kapattık, isteğe bağlı

  tasks:
    - name: Show the http_port and snmp_port from inventory
      debug:
        msg: >
          HTTP Port is {{ http_port }}
          SNMP Port is {{ snmp_port }}

    - name: Use the http_port in a mock firewall task
      firewalld:
        port: "{{ http_port }}/tcp"
        permanent: true
        state: enabled

Açıklamalar

1. hosts: web

   • Bu playbook, envanter dosyasında [web] grubunda tanımlı olan tüm hostlara uygulanır (yani Web1).

2. Değişken Kullanımı: {{ http_port }}

   • {{ }} (Jinja2 templating) ile inventory.ini dosyasında “Web1” satırında tanımlanmış http_port ve snmp_port değerlerini çağırıyoruz.

   • Örneğin debug modülü, terminalde “HTTP Port is 8081, SNMP Port is 161-162” şeklinde bir mesaj basar.

3. firewalld: Örneği

   • Burada “port: "{{ http_port }}/tcp"” diyerek, envanterden gelen http_port değerini (8081) kullanıyoruz.

   • Böylece portu sabit kodlamak yerine envanterde değiştirerek daha esnek yönetim sağlıyoruz.

---

3. Playbook’ta Değişken Tanımlama

Playbook içinde, vars anahtar kelimesiyle değişken tanımlayabilirsiniz:

- name: Add DNS server to resolv.conf
  hosts: localhost
  vars:
    dns_server: 10.1.250.10  # Burada değişken tanımladık
  tasks:
    - lineinfile:
        path: /etc/resolv.conf
        line: "nameserver {{ dns_server }}"  # Değişkeni kullanıyoruz

1. Tanımlama: vars: altına anahtar: değer şeklinde yazarız.

2. Kullanım: {{ ... }} (Jinja2 templating) ile değişkenin değerini yerleştiririz.

3. Neden Faydalı? Değeri değiştirmek istediğimizde sadece vars: bölümünü güncelleriz; Playbook’un kod kısmına dokunmamız gerekmez.

---

4. Daha Büyük Senaryolar: Varsayılan Değerleri Ayırma

Özellikle port, IP blokları gibi makineye özgü değerleri envantere yazabilirsiniz. Büyük projelerde, her host veya her grup için değişkenler ayrı YAML dosyalarında saklanır (host_vars, group_vars dizinlerinde).

Proje dizininiz şu şekilde olabilir:

.
├── inventory.ini
├── host_vars
│   └── web1.yml
└── playbook.yml

• inventory.ini: Sunucu(lar)ı tanımladığınız envanter dosyası.

• host_vars/web1.yml: web1 adlı host’a özel değişkenlerin saklandığı dosya.

• playbook.yml: Playbook’unuz.

Önemli Nokta: host_vars altındaki YAML dosyasının adı, envanterdeki host ismi ile birebir aynı olmalıdır (web1.yml↔ web1).

Inventory (inventory.ini)

[web]
web1 ansible_host=server1.company.com ansible_connection=ssh

• [web] grubuna web1 adlı host dahil ediyoruz.

• Host’a dair temel bağlantı bilgilerini (IP, SSH vb.) burada tutuyoruz.

Host-Specific Vars (host_vars/web1.yml)

http_port: 8081
snmp_port: 161-162
inter_ip_range: 192.0.2.0

• web1 host’una özgü değişkenleri burada tanımladık (port bilgileri, IP range vb.).

• Playbook, hosts: web (veya doğrudan hosts: web1) dendiğinde bu dosyadaki değişkenler otomatik yüklenecek.

Playbook (playbook.yml)

- name: Demo using host_vars
  hosts: web   # "web" grubuna ait tüm host’lar (web1) hedeflenir
  gather_facts: no

  tasks:
    - name: Display Host Vars
      debug:
        msg:
          - "HTTP Port is {{ http_port }}"
          - "SNMP Port is {{ snmp_port }}"
          - "Internal Range: {{ inter_ip_range }}"

Nasıl Çalışıyor?

1. Ansible, hosts: web dediğimizde önce inventory.ini içindeki web grubunu bulur.

2. web grubunda web1 adlı host olduğu için, Ansible “web1” ismini host_vars dizinine bakarak arar (host_vars/web1.yml).

3. web1.yml dosyasındaki değişkenleri (ör. http_port) yükler.

4. {{ http_port }} gibi ifadelere denk geldiğinde bu değerleri kullanır.

Playbook’u Çalıştırma

ansible-playbook -i inventory.ini playbook.yml

• -i inventory.ini: Varsayılan envanter /etc/ansible/hosts değil, inventory.ini dosyamızı kullandığımızı belirtir.

• Ansible, web1.yml içindeki değişkenlerle playbook.yml içindeki {{ http_port }} vb. yerleri doldurur ve işlemleri uygular.

Sonuç

• Inventory’de yalnızca host isimlerini tanımlıyor, temel bağlantı ayarlarını tutuyoruz (IP, SSH vs.).

• host_vars (veya group_vars) klasörlerinde, her host (veya grup) için ayrıntılı değişkenleri saklıyoruz.

• Playbook, hosts: satırında eşleşen hostların host_vars dosyalarındaki değişkenleri otomatik olarak yüklüyor. Bu sayede değişken yönetimi daha düzenli ve ölçeklenebilir hâle geliyor.

Yukarıda host_vars kullanarak, bir host için değişkenleri kullanmayı gördük. Aynı şekilde, aşağıda, group_vars klasörünü kullanarak bir grup için ortak değişkenleri nasıl tanımlayabileceğinize dair basit bir örnek gösteriyorum. Bu yapı sayesinde, aynı gruba ait tüm makineler, ortak değişkenleri otomatik olarak yükleyebilir.

Klasör Yapısı

Proje dizininiz şu şekilde olabilir:

.
├── inventory.ini
├── group_vars
│   └── web.yml
└── playbook.yml

• inventory.ini: Sunucu(lar)ı ve grupları tanımladığınız envanter dosyası.

• group_vars/web.yml: web adlı grup için değişkenlerin saklandığı dosya.

• playbook.yml: Playbook’unuz.

Önemli Nokta: group_vars altındaki YAML dosyasının adı, envanterdeki grup ismi ile birebir aynı olmalıdır (web.yml ↔ [web] grubu).

Inventory (inventory.ini)

[web]
web1 ansible_host=web01.example.com ansible_connection=ssh
web2 ansible_host=web02.example.com ansible_connection=ssh

[db]
db1 ansible_host=db01.example.com ansible_connection=ssh

• [web] grubunda web1 ve web2 adlı iki host var.

• [db] grubunda db1 adlı tek host bulunuyor.

Grup Değişkenleri (group_vars/web.yml)

http_port: 8081
snmp_port: 161-162
inter_ip_range: 192.0.2.0

• Bu dosya, web grubuna ait ortak değişkenleri içeriyor.

• http_port, snmp_port ve inter_ip_range bu gruba bağlı tüm makineler (web1 ve web2) tarafından otomatik yüklenecek.

Playbook (playbook.yml)

- name: Demo using group_vars
  hosts: web   # "web" grubuna ait tüm host’lar hedeflenir
  gather_facts: no

  tasks:
    - name: Display group_vars for the web group
      debug:
        msg:
          - "HTTP Port is {{ http_port }}"
          - "SNMP Port is {{ snmp_port }}"
          - "Internal Range: {{ inter_ip_range }}"

Nasıl Çalışır?

1. hosts: web dediğimizde Ansible, envanterde [web] grubundaki tüm hostları (web1, web2) hedefler.

2. Ansible aynı isimli group_vars/web.yml dosyasını otomatik olarak arayıp yükler.

3. Bu dosyadaki değişkenler (http_port, snmp_port, inter_ip_range), playbook içinde her bir host için geçerli olur.

4. {{ http_port }} gibi değişken çağrılarında bu değerler kullanılır.

Playbook’u Çalıştırma

ansible-playbook -i inventory.ini playbook.yml

• -i inventory.ini: Varsayılan dışındaki envanter dosyasını işaret eder.

• Ansible, [web] grubuna dahil olan hostlara gider ve group_vars/web.yml içindeki değişkenleri kullanır.

Sonuç

• group_vars’ın avantajı, gruplara ait ortak değişkenleri tek bir yerde toplayarak bakım kolaylığı sağlamasıdır.

• Yeni bir makine web grubuna eklendiğinde, group_vars/web.yml dosyasındaki değişkenleri otomatik olarak devralır.

• Büyük ortamlarda, farklı gruplara (örneğin [db], [cache], [loadbalancer]) özel değişkenler için benzer şekilde group_vars/db.yml, group_vars/cache.yml gibi dosyalar oluşturulabilir.

Bu şekilde, group_vars klasörü üzerinden her gruba ait değişkenleri toplu ve düzenli halde yönetebilirsiniz.

---

5. Değişkenleri Kullandığımız Tipik Örnekler

5.1 DNS Eklemek

• Tek satırda “DNS IP” sabit yazmak yerine, dns_server değişkenini vars: veya envanterde tanımlarsınız.

• lineinfile modülü ile nameserver {{ dns_server }} satırını ekler veya değiştirirsiniz.

5.2 Firewall Ayarları

Aşağıdaki örnekte, port değerlerini envanter/var dosyasından çekiyoruz ve Jinja2 ile yerleştiriyoruz:

- name: Set Firewall Configurations
  hosts: web
  tasks:
    - firewalld:
        port: "{{ http_port }}/tcp"
        permanent: true
        state: disabled
    - firewalld:
        port: "{{ snmp_port }}/udp"
        permanent: true
        state: disabled
    - firewalld:
        source: "{{ inter_ip_range }}/24"
        zone: internal
        state: enabled

• http_port, snmp_port, inter_ip_range gibi değişkenler ya inventory’de ya da web.yml dosyasında tanımlanmıştır.

• Böylece snmp_port bir anda 161-162 yerine 10161-10162 olsaydı, sadece var dosyasını güncellemek yeter.

---

Özet

• Envanter Dosyasında Değişken: alias ansible_host=... http_port=... gibi yazılır, her host veya grup bazında bilgi tutar.

• Playbook’ta vars:: Daha küçük, hızlı tanımlamalar için idealdir.

• Ayrı Dosyalar (host_vars / group_vars): Çok sayıda değişkeni düzenli saklamak için en iyi yöntem.

• Kullanırken: {{ variable_name }} (Jinja2).

• Faydası: Daha dinamik, esnek, tekrar kullanılabilir ve bakımı kolay Ansible kodu elde edersiniz.

Bu temelleri anladıktan sonra, vars_files, group_vars/host_vars gibi yaklaşımlarla çok daha düzenli ve ölçeklenebilir playbook’lar oluşturabilirsiniz.